seikilos mezar yazıtı

seikilos mezar yazıtı - tralleis

"nota denen şeyi hangi sivri zekalı akıl etmiş acaba!?" gibi saçma ve gereksiz bir şey takıldı boş kafama gece gece... dur bi bakayım, google ekselansları kendimi şanslı hissettirsin dedim... üniversite, enstitü, müze sayfalarını dolanırken, karşıma yukarıdaki sütun çıktı... yanında da tralleis filan yazıyor... "yahu benim memleket orası!" dedim... doğup, serpildiğim yer!... hatta biraz fazlaca serpilip, serpme börek gibi olduğum aydın!... efeler diyarı... dağlarından yağ, ovasından bal akan bu küçük anadolu şehrinin tepelerinden de notalar süzülüyormuş meğer... anlatıma bak!... yaşlandıkça salak bir şey olmaya başladım iyice...

yukarıdaki fotoğrafta, sağda üç gözlü, kemerli bir yapı var ya!... işte ona üç gözler deniyor... isimlendirmeler böyle oluyor işte... "aa bunun 3 gözü var, adı üç gözler olsun:)" ... onun her yerinde dolanmış bir herif olarak, hiç bilmediğim bir şeyi öğrendim!... denk geliş... bıraktım notaların peşini... bana ne yahu kim neden icad ettiyse etmiş...

meğer, bizim bu üç gözler deyip geçtiğimiz, ilkokul boyunca gidip altında piknik yaptığımız yerde; dünyanın "bilinen" en eski ikinci şarkısı, seikilos tarafından, büyük ihtimalle karısı euterpeye yazılmış!... bir ihtimal, oğluna yazılmış... euterpe için yazılmış olması bence daha iyi çünkü daha romantik olacak bu durumda bu yazı... bilineni kocamanca vurgulamamın sebebi, müziğin bu kadar yeni olmaması gerektiğini düşünüyor olmamdandır... öncekileri bilmiyoruz, bulamadık henüz... müziğin evren ile aynı yaşta olduğunu düşünüyorum... big bang den günümüze kadar çıkan bütün sesler genlerimizde mevcut sonuçta...

e tabii bilinen en eski ikinci şarkı deyince, insan birincisini merak ediyor... bilinen en eski şarkı 3400 yıl öncesine ait olan hurri ilahisi... hurri ilahisi ise ugarit kraliçesi nikkal için bestelenmiş... onu geçiyorum, konumuz seikilos yazıtı...

ah bu kadınlar!... erkekleri şair ve müzisyen yapmışlar:)... her başarılı erkeğin arkasında mutlaka bir kadın vardır lafı da buradan  geliyor zaten... her zaman kadın ne isterse erkeğe yaptırtmış!... hala daha öyle:)... kadın sanat yapmak istemiş, "aman ne uğraşacağım şimdi, şu salağa yaptırırım, olur biter" demiş... bence aynen böyle olmuş...

neyse; derin mevzular bunlar, biz daha basit konumuza dönelim...

hiç sormuyorsunuz!... neden birinci olan hurri ilahisini yazmıyorum da, ikinciyi yazıyorum?... hurri ilahisinin notaları ve sözleri eksik! tam bilinmiyor... ama seikilosun yazdığı sözler tam, üstelik hemen altında notaları da tam!...

yani her şeyi ile eksiksiz bilinen, çalınabilen, yorumlanabilen en eski şarkı!...

offf işte bu çok önemli... düşünsenize, ms 2. yüzyılda seikilosun eşi euterpe yada oğlu için hissettiklerini, bugün tam olarak yada gerçeğe çok yakın hali ile yeniden seslendirip, dillendirebiliyorsunuz!...

yaşadığın müddetçe parla...
ışılda henüz yaşıyorken...
gamı tasayı at bir kenara...
hayat çok kısa...
hiçbir şeyin seni üzmesine izin verme,
yaşam dediğin böyle kısayken...
her şey yenik düşerken zamana

bu her yerde daha kısa idi... ben yazınca neden uzadı anlamadım valla:)... 4 satır idi, ben yazınca 7 satır oldu... neyse, gidin bulun kendiniz... ben eklemelerde bulunmuş olabilirim...

bu seikilos delirtecek beni!... arkeologlar filan da... arkadaş belli değil mi?, oğluna yazmış adam bunu!... yok bilinmiyormuş da, anlaşılamamış da... bunda anlaşılamayacak ne var!... ben de euterpe ye yazmıştır da romantizm sınırlarına uçarız diyordum... bu ne yahu!... bizim shine on you crazzy diamond ın dedesi bu:)... tamam tamam, doğruyu söylemek gerekirse, çok güzel öğütler vermiş bence oğluna, arkeologlara göre ise eşi euterpeye...

ben hemen euterpe kimdir? onu ilave edeyim... tabii çok eskilerden bahsediyoruz, bir ihtimal, alakaları da olmayabilir çünkü seikilos ve euterpe hakkında bilgi neredeyse hiç yok bu şarkı dışında... daha önce ilham perileri olarak yazdığım 9 kız kardeşten biri oluyor euterpe... mutlaka okuyun derim ilham perilerimizi... çok önemli!... gerçekten... özellikle euterpe, elinde sürekli aulos adı verilen bir flüt taşıyan, bize müziğin değerini ve güzelliğini yansıtan perimiz olması sebebiyle çok ama çok önemli... diğer önemli güzel perimiz olan terpsikhore ise lir çalıp, dans etmektedir... bunlar çok önemli... kulağımıza küpe olmalılar... müzik varsa, bu kız kardeşler sayesinde...

tüm bu yukarıda bağlantılarını da verdiğim konular, hep bizim coğrafyamızda geçen konulardır!... çok önemliler!... ve büyük ihtimalle bir çoğu birbiri ile bağlantılı ama tam olarak çözülemiyor...

aşağıda bu şarkının san antonio vocal arts ensemble tarafından seslendirilmiş güzel bir örneğini paylaşayım... gerçekten çok güzel... tabii yazının sonlarına doğru göreceğiniz üzere, aslında orijinali çok kısa ama burada savae tarafından yorumlanmış...

Seikilos Epitaph - Song of Seikilos



seikilos mezar anıtı, aydın-izmir demiryolu yapılırken, 1882 yılında bulunmuş... ms 2. yüzyılda yapıldığı kuvvetle muhtemel olmakla birlikte, mö 200 - ms 100 yılları arasında yapılmış olduğu kesin...

bazı türkçe kaynaklarda bence hatalı bilgi veriliyor!... mesela bu şarkıya sümer şarkısı demişler!... ne alakası var?... seikilos anıtı, aydın tralles antik kentinde!... sümerler nerede?... yahu insan yazarken biraz düşünür, araştırır!... herkes tek bir kaynaktan gördüğünü yazmış geçmiş... ben 80 tane ciddi kaynağı inceledim! peeehhh:)...

birincisi; bu şarkı sümer şarkısı değil, antik yunan şarkısı...

ikincisi; bazı kaynaklara göre, babasının seikilos için bu şarkıyı yazmış olabileceği belirtilmiş ama benim bulduğum kaynaklarda, seikilosun oğluna yazmış olabileceği ifade ediliyor...

Σείκιλος Εὐτέρ[πῃ]
Seíkilos Eutér[pēi]

tam çözülemeyen kısım, eğer yukarıdaki gibi ise; seikilos bu şarkıyı euterpe ye yazmış... ama eğer aşağıdaki gibi ise; euterpenin oğlunadır... euterpenin, seikilosun eşi olduğu varsayımına göre, bu oğlan aynı zamanda seikilosun da oğlu oluyor... seikilos, euterpenin komşusu yada babası ise bilemem:)...

Σείκιλος Εὐτέρ[που]
Seíkilos Eutér[pou]

seikilos kime yazmış, bilmiyorum ama bildiğim tek şey; iyi yazmış:)... yazıtın kaidesinde ise şunlar yazıyor:

“ben bir taşım, bir imgeyim... seikilos, beni ölümsüz anısının sonsuz bir belirtisi olarak, buraya koydu”

seikilos yazıtı - kopenhag müzesi

seikilos mezar anıtı, aydın - izmir demiryolu yapılırken, firma yetkilisi edward purser tarafından bulunmuş... purser, bütunu kendi koleksiyonuna dahil etmiş... bir rivayete göre, purserin eşi, bu sütunun tabanını saksı olarak kullanmış (hay allah yaaa valla çok güldüm buna ama blogda nasıl gülünür ki)... :)... gerçi nerden bilsin kadıncağız canım, ben olsam, kapı çarpmasın diye önüne koyardım:)... neyse, saksı olarak kullanıldığı için, metnin en altı yokmuş artık ve bu sebeple kime yazıldığı anlaşılamamış:)... tam da orada o yazıyormuş:)... bak allahın işine...

bir başka makaleye göre ise, bu yazıt iskoç arkeolog sir william mitchell ramsay tarafından 1883 yılında bulunup, izmirde müzeye konmuş ancak yunan işgali esnasında kaybolmuş... bu arada alman konsolosu tarafından korunmuş olabilir ama makaleye göre, savaştan sonra bir türk kadının bahçesinde saksı olarak kullanılırken bulunup, yurt dışına kaçırılmış...

galiba biz purserin eşine çamur atarken, onlar da bizim kadınlara çamur atıyorlar... aptal bir türk kadın ibaresini bile okudum... olan her zamanki gibi kadınlara olmuş!... iyi de arkadaş; hiç kimsenin sormadığını ben sorayım: işgal ettin! müzeye neden zarar veriyorsun? bu bir... ikincisi; çok küçük bölümü zarar görmüş, neden ille de alıp danimarkaya götürüyorsun?... üçüncüsü; kardeşim, geri zekalı mısın? neden kafana estikçe savaşıyorsun?... dördüncüsü; her şeyin içine edip edip, iş kaidenin zarar görmesine gelince, neden topu ille de bir türk yada danimarkalı kadına atıyorsun?... salaklar... zevzekler... bunları yapanlar hep erkekler!...

özetle; bu yazıt, bir erkek tarafından bulunduktan sonra, erkeklerce çalınıp, kaçırılmış; götürülmüş yaban ellere... ama bir kadın onu saksı yapmış!... hadi ordan!... zamane erkekleri...

bakın; binlerce yıl önce adam gibi adam olan seikilos eşine yada oğluna neler neler yapmış, yazmış, bestelemiş... siz içine etmişsiniz...

seikilosun şarkısının sözleri ve notaları

yukarıdaki fotoğrafta birinci ve üçüncü satırlar şarkının notaları ve ritmi, ikinci ve dördücü satırlarda ise sözleri verilmiş... tabii burada kullanılan notalar, bizans dönemine kadar kullanılan notalar oluyor... yani antik yunan notaları... günümüzdeki karşılığı ise aşağıdaki gibiymiş...

şarkı aslında kısacık... büyük ihtimalle yarım dakika kadar... yada daha kısa...

bugün bizim sahip çıkmadığımız bu değere önem veren, onu değişik şekillerde araştırıp, değerlendiren müzisyenler az değil... çok örneği var ama ben beğendiğim farklı bir kaçını paylaşmak istedim... sizler de arayıp, disco remix ine varıncaya kadar, kendiniz uygunları bulabilirsiniz...

orijinale en yakın hali büyük ihtimalle aşağıdaki...



Seikilos Epitaph (played on a Harp) - bilgi vermiş ve çok da güzel çalmış ama ne yazık ki çalanın adını bulamadım...



Epitaph of Seikilos όσον ζης φαίνου Manolis Papadakis



Lyre 'n' Rhapsody - Oson Zeis (Epitaph of Seikilos/Ancient Greek Music)



tabii ülkemizde de bu değeri yeniden ait olduğu topraklara getirme çabaları var ama bu çabaya çok ciddi destek sağlanması da şart... devlet desteği!...

2300 yıl önce notaya dökülmüş ilk müzik kayıdı olan Seikilos Mezar Yazıtı'nı ait olduğu yere geri getirmek için çaba harcayan Aydınlılar, seslerini mezar taşı üzerindeki notaları seslendirerek duyuracak. Danimarka'nın başkenti Kopenhag Müzesi'nde sergilenen Seikilos Mezar Yazıtı'nın Aydın'a getirilmesi için Aydın Tiyatro Derneği çalışma başlatmıştı. Bu çalışmaya destek veren Adnan Menderes Üniversitesi (ADÜ) Eğitim Fakültesi Müzik Bölümü, Seikilos Mezar Yazıtı'na kayıtlı notaları orijinal ve Türkçe olarak seslendirecek. ADÜ Müzik Topluluğu öğrencilerinin seslendireceği şarkı, 21 Mayıs'ta Aydın Belediyesi Şükran Güngör Salonu'nda ve ADÜ Mandreos Salonu'nda düzenlenecek "Tralleis Seikilos" etkinliğinde kamuoyuna sunulacak. kaynak...

kurcaladıkça güzel düzenlemeleri çıkıyor şarkının... seikilos bu kadar ünlü olacağını biliyormuydu acaba... hadi bir de caz versiyonunu ekleyeyim...

Epitaph of Seikilos Jazz Arrangement