kayıt & miks
Farklı sesler farklı zamanlarda farklı kanallara kaydedilir ve kayıt, önceki kayıt dinlenirken eş zamanlı kayıt (overdubbing) ve miks olmak üzere başlıca 3 aşamadan oluşur...
Kayıtta ilk işlem temel enstrümanların kaydıdır. Bunlar gelellikle davul, bas ve diğer ritm aletleridir... daha sonra overdubbing işlemi gelir ki, temel kaydın üzerine her müzisyen ayrı bir kanaldan kendine ait bölümleri çalar ve kaydeder... overdubbing çok önemli avantajlar sağlar, örneğin bir müzisyen kendi kanalından kayıt yaparken diğer müzisyenleri ilgilendiren herhangi bir konu olmaz ve herhangi bir hatada en başa dönme gibi bir şey ortadan kalkar...
Bir diğer önemli nokta ise, aynı kanalda sadece hatalı bölümlerin yeniden kaydedilebilmesidir... yani bir müzisyen herhangi bir bölümde hata yaparsa, kendisi önceki ve sonraki kısımları yeniden çalmak zorunda değildir... bu hatalı kısmın başlangıcına Punch-in, sonuna ise Punch-out denmektedir... Müzisyen punch in kısmına kadar tüm kanalları ve kendi kanalını diler, punch-in anında diğer kanalları işitir ve kendisi yeni kaydına geçer, bu aşamada kendi hatalı kısmını duymaz... punch-out noktasına kadar yeni kayda devam eder ve sonrasında yine kendine ve diğer müzisyenlere ait tüm kanalları işitmeye devam eder...
Dijital sistemlerde karşılaşılmasa da analog sistemlerde kanal sayısı önemli bir sorudur... bant üzerinde kanallarda kayıt yapıldıkça kanal sayısı yetersiz kalmaya başlar ve bir kaç hatasız kanal mikslenip tek bir kanala alınır... bu işleme "Bouncing" adı verilir... örneğin 6-7 davul ve ritm kanalındaki kayıtlar mikslenip tek bir kanala alınabilir...
Editing
Temel editing işlemleri artık çok iyi bildiğimiz cut, copy, paste, delete vs dir... ama bu tip işlemler bilgisayar temelli edit işleminde bu kadar basittir... neredeyse 1990 lı yılların sonuna kadar stüdyolarda bu tip işlemler kayıt yapılan bantlarda gerçekleştirilirdi!!! ... dijital sistemlerin çıkmasından önceki dönemlerde analog kayıtlarda editing işlemi bantlar kesilerek yapılmakta idi... dijital sistemler gelişmeye başladığında bu bantlar bilgisayara kopyalanıp kesme işlemi bilgisayarda yapılmaya başlandı... günümüzde ise bütün işlemler bilgisayar ortamında yapılmaktadır... dijital sistemlerde edit işlemi bölge bölge yapılır ve sistem önce seçilen bölgeyi kopyalar hafızasına alır, istediğiniz değişiklikleri ve oynaları yaparsınız ve işlemi hatasız tamamladığınızdan emin olduğunuzda son halini saklarsınız... "save" işlemi yapmadan önce eğer sorunu halledemediğinizi düşünürseniz "undo" ile tekrar ilk haline dönebilirsiniz... bunun yanında zaten yapılan kaydı orijinal haliyle mutlaka saklamanız gerekir ve çok büyük bir avantajdır... analog kayıtlarda bu işlem bile yapılamıyordu çünkü orijinal bant kopyalandığında kaydın kalitesi düşüyordu!!!
Miks
yapılan çalışmadaki tüm elemanların bir araya getirilip ürünün son halinin elde edildiği aşamadır... Miks işlemi tam anlamıyla uzmanlık isteyen bir iştir... kayıt mükemmel olabilir ama miks aşamasında bu mükemmel kayıt kalite kaybına uğrayabilir... yada mükemmel olmayan bir kayıt miksleme aşamasında daha iyi bir duruma getirilebilir... önüne gelenin yapabileceği bir iş değildir!!!
Miksi yapan kişi örneğin 5 enstrümandan yada sesten birini tamamen silip atabilir yada arada bir denge oluşturmaya çalışabilir... gitarın volümünü yükseltebilir yada düşürebilir mesela yada çok ön planda olan bir enstrümanı geri plana atabilir...
Miks işlemi esnasında enstrümanlar ve sesler bellirli bir dengeye oturtulurlar... örneğin müziğin türüne göre solist varsa solist ön plana çıkarılır... rock müzikte mesela zaman zaman davul zaman zaman da bas yada keyboard yada elektro gitar ön plana çıkar... dans müziklerinde ritm vuruşları ön planda tutulurken diğer sesler geri planda kalabilir yada istenmeyen sesler kayıttan tamamen çıkarılabilir...
Denge yanında frekans dağılımı da önemlidir... equaliser kullanımı çok önemlidir...
Pan ayarları diğer bir önemli konudur... stereo sistemlerde sağ ve sol hoparlör ile ikisinin belirli bir dengede oluşturduğu orta sesler vardır... miks aşamasında bu dengeler de sağlanır...
frekans ve pan dengesi yanında diğer bir nokta efektlerdir... efektler ve süreleri çok iyi gendelenmelidir... equaliser yanında reverb, delay süreleri de iyi dengelenmelidir... bunun yanında kompresör ve limiter gibi değerler de dengelenebilir...
Mastering
Mixi yapılmış bir kayıdın son dinleyici için son haline getirilmesi olarak tanımlanabilir... optimum müzikal performans için parçaların optimize edilmesi işlemidir... Bunun yanında aynı stüdyoda kaydedilmiş olsalar bile albümlerdeki parçaların ses ve efekt seviye ve durumları albümdeki diğer parçalardan farklı olabilir mastering yapanlar bunları kulağa hoş gelecek şekilde yeniden edit ederler ve hepsi aynı seviyesine ulaşır. Parçalar albümün genel konseptine uygun hale getirilir... masteringde albümdeki her parça için ayrı ayrı işlem yapılmaz, bu miks esnasında yapılan iştir... mastering işleminde albümün tamamında bütünlük sağlanır. Bu sebeple miksin maksimum pik noktası -3,-4 db gibi olmalıdır ki mühendisin mastering işlemlerini yaparken yeterli alanı bulunsun...
Kayıtta ilk işlem temel enstrümanların kaydıdır. Bunlar gelellikle davul, bas ve diğer ritm aletleridir... daha sonra overdubbing işlemi gelir ki, temel kaydın üzerine her müzisyen ayrı bir kanaldan kendine ait bölümleri çalar ve kaydeder... overdubbing çok önemli avantajlar sağlar, örneğin bir müzisyen kendi kanalından kayıt yaparken diğer müzisyenleri ilgilendiren herhangi bir konu olmaz ve herhangi bir hatada en başa dönme gibi bir şey ortadan kalkar...
Bir diğer önemli nokta ise, aynı kanalda sadece hatalı bölümlerin yeniden kaydedilebilmesidir... yani bir müzisyen herhangi bir bölümde hata yaparsa, kendisi önceki ve sonraki kısımları yeniden çalmak zorunda değildir... bu hatalı kısmın başlangıcına Punch-in, sonuna ise Punch-out denmektedir... Müzisyen punch in kısmına kadar tüm kanalları ve kendi kanalını diler, punch-in anında diğer kanalları işitir ve kendisi yeni kaydına geçer, bu aşamada kendi hatalı kısmını duymaz... punch-out noktasına kadar yeni kayda devam eder ve sonrasında yine kendine ve diğer müzisyenlere ait tüm kanalları işitmeye devam eder...
Dijital sistemlerde karşılaşılmasa da analog sistemlerde kanal sayısı önemli bir sorudur... bant üzerinde kanallarda kayıt yapıldıkça kanal sayısı yetersiz kalmaya başlar ve bir kaç hatasız kanal mikslenip tek bir kanala alınır... bu işleme "Bouncing" adı verilir... örneğin 6-7 davul ve ritm kanalındaki kayıtlar mikslenip tek bir kanala alınabilir...
Editing
Temel editing işlemleri artık çok iyi bildiğimiz cut, copy, paste, delete vs dir... ama bu tip işlemler bilgisayar temelli edit işleminde bu kadar basittir... neredeyse 1990 lı yılların sonuna kadar stüdyolarda bu tip işlemler kayıt yapılan bantlarda gerçekleştirilirdi!!! ... dijital sistemlerin çıkmasından önceki dönemlerde analog kayıtlarda editing işlemi bantlar kesilerek yapılmakta idi... dijital sistemler gelişmeye başladığında bu bantlar bilgisayara kopyalanıp kesme işlemi bilgisayarda yapılmaya başlandı... günümüzde ise bütün işlemler bilgisayar ortamında yapılmaktadır... dijital sistemlerde edit işlemi bölge bölge yapılır ve sistem önce seçilen bölgeyi kopyalar hafızasına alır, istediğiniz değişiklikleri ve oynaları yaparsınız ve işlemi hatasız tamamladığınızdan emin olduğunuzda son halini saklarsınız... "save" işlemi yapmadan önce eğer sorunu halledemediğinizi düşünürseniz "undo" ile tekrar ilk haline dönebilirsiniz... bunun yanında zaten yapılan kaydı orijinal haliyle mutlaka saklamanız gerekir ve çok büyük bir avantajdır... analog kayıtlarda bu işlem bile yapılamıyordu çünkü orijinal bant kopyalandığında kaydın kalitesi düşüyordu!!!
Miks
yapılan çalışmadaki tüm elemanların bir araya getirilip ürünün son halinin elde edildiği aşamadır... Miks işlemi tam anlamıyla uzmanlık isteyen bir iştir... kayıt mükemmel olabilir ama miks aşamasında bu mükemmel kayıt kalite kaybına uğrayabilir... yada mükemmel olmayan bir kayıt miksleme aşamasında daha iyi bir duruma getirilebilir... önüne gelenin yapabileceği bir iş değildir!!!
Miksi yapan kişi örneğin 5 enstrümandan yada sesten birini tamamen silip atabilir yada arada bir denge oluşturmaya çalışabilir... gitarın volümünü yükseltebilir yada düşürebilir mesela yada çok ön planda olan bir enstrümanı geri plana atabilir...
Miks işlemi esnasında enstrümanlar ve sesler bellirli bir dengeye oturtulurlar... örneğin müziğin türüne göre solist varsa solist ön plana çıkarılır... rock müzikte mesela zaman zaman davul zaman zaman da bas yada keyboard yada elektro gitar ön plana çıkar... dans müziklerinde ritm vuruşları ön planda tutulurken diğer sesler geri planda kalabilir yada istenmeyen sesler kayıttan tamamen çıkarılabilir...
Denge yanında frekans dağılımı da önemlidir... equaliser kullanımı çok önemlidir...
Pan ayarları diğer bir önemli konudur... stereo sistemlerde sağ ve sol hoparlör ile ikisinin belirli bir dengede oluşturduğu orta sesler vardır... miks aşamasında bu dengeler de sağlanır...
frekans ve pan dengesi yanında diğer bir nokta efektlerdir... efektler ve süreleri çok iyi gendelenmelidir... equaliser yanında reverb, delay süreleri de iyi dengelenmelidir... bunun yanında kompresör ve limiter gibi değerler de dengelenebilir...
Mastering
Mixi yapılmış bir kayıdın son dinleyici için son haline getirilmesi olarak tanımlanabilir... optimum müzikal performans için parçaların optimize edilmesi işlemidir... Bunun yanında aynı stüdyoda kaydedilmiş olsalar bile albümlerdeki parçaların ses ve efekt seviye ve durumları albümdeki diğer parçalardan farklı olabilir mastering yapanlar bunları kulağa hoş gelecek şekilde yeniden edit ederler ve hepsi aynı seviyesine ulaşır. Parçalar albümün genel konseptine uygun hale getirilir... masteringde albümdeki her parça için ayrı ayrı işlem yapılmaz, bu miks esnasında yapılan iştir... mastering işleminde albümün tamamında bütünlük sağlanır. Bu sebeple miksin maksimum pik noktası -3,-4 db gibi olmalıdır ki mühendisin mastering işlemlerini yaparken yeterli alanı bulunsun...
Yorumlar
Yorum Gönder