zıplayan pire ukulele
ne alaka diyebilirsiniz ama "ukulele" hawaii dilinde "zıplayan pire" anlamına geliyor... alakası da şu; portekizli denizciler götürüyorlar yanlarında ukuleleyi, daha doğrusu aşağıda yazacak olduğum atasını ukulelenin... ve tabii götürmekle kalmıyorlar, çalıyorlar durmadan... hawaiili yerli halkın çok hoşuna gidiyor ukulele, kısa sürede benimsiyorlar ve portekizli denizciler eğlencelerde çok hızlı çaldıkları için olsa gerek, parmaklarına bakarak, kendi dillerinde "zıplayan pire" anlamına gelen "ukulele" adını veriyorlar...
şunun güzelliğine ve şirinliğine bakar mısınız... zaten çok seviyordum bu çalgıyı, son zamanlarda çok fazla karşıma çıkar oldu bu sevimli gitarcık, ben de bari yazayım bir şeyler dedim... aslında çok da uzun uzun bahsedilecek bir tarafı yok, özetle "küçük gitar" demek yeterli... tabii küçük olmasının kazandırdığı bir çok özellik de mevcut...
çoğunlukla "uke" olarak kısaltılıp söylenen bu çalgı, çoğu zaman 4 tellidir... bazı değişik tipleri de mevcut tabii... son yıllarda tıpkı gitarda olduğu gibi elektrosu, harp modeli, egzantrik şekillileri de üretilir oldu ama ukulele denen şey tam olarak şu yukarıdaki şey oluyor...
soprano, konsert, tenor ve bariton olmak üzere dört farklı boyuta sahip ukulele ve tabii bpyut derken bu özellikle adlarından da anlaşılacağı üzere ses açısından boyut oluyor... tabii büyüklükleri de değişiyor... bazen süper soprano tip de araya sıkıştırılarak 5 farklı tipten bahsediliyor... hatta klasik gitardan daha düşük oktava sahip bas tipi de var artık...
aslında portekizli denizcilerin 1870 li yıllarda hawaiiye getirdikleri otantik gitar benzeri çalgı machimbo, machim, yada machete olarak da bilinen cavaquinhodur... bazı kaynaklara göre portekizlilerin getirdiği ilk alet braguinhadır... dünyada hemen hemen her dilde ukulele olarak söylenen bu çalgının ingiliz ingilizcesindeki karşılığı ukeleledir...
ukulelenin hem akordu hem de çalınış tarzı gitar ile aynıdır... tabii 4 telli olduğu ve oktavı yüksek olduğu için akortlamada yukarıdan aşağıya yani kalın telden alt tele doğru; sol-do-mi-la (g-c-e-a) dır... tabii bu akortlama, 14 perdeli konser ve 16 perdeli soprano ukulele içindir ve en çok kullanılan tipler de bunlardır...
The Good, The Bad and The Ugly
aşağıdaki de tahiti ukesi... şansımıza solak adam denk geldi...
alttaki video ise el yapımı bir tahiti ukulelesinin yapım aşamaları güzel bir müzik eşliğinde verilmiş...
dünyada bir çok önemli ukulele müzisyeni mevcut... üst düzey virtüözler yanında, çok şaşırtıcı isimler de var... mesela marlon brando... bill cosby... cybill shepherd... greta garbo... steve martin... tom hanks... mia farrow, barrack obama... benny hill... tony blair... oliver hardy ve marilyn monroe gibi... inanmıyorsanız tek tek araştırın...
tabii beni ilgilendirenler asıl bu enstrümanın ustaları yani ukulele virtüözleri... ben bu ukuleleyi nedense sadece kadınlara yakıştırmışımdır hep ve gerçekten de bence erkekler çalmasınlar... zaten ön planda olan kadın ustalar da oldukça fazla... bu yazıyı yazmaya ilk başladığımda sadece kadın ukulele ustalarından bahsetmeyi planlıyordum ama ukulele başlı başına ayrı bir olay olduğu için, bu yazıyı burada kesip, bir sonraki yazıda sadece ön planda olan kadın virtüözlerden bahsedeceğim...
şunun güzelliğine ve şirinliğine bakar mısınız... zaten çok seviyordum bu çalgıyı, son zamanlarda çok fazla karşıma çıkar oldu bu sevimli gitarcık, ben de bari yazayım bir şeyler dedim... aslında çok da uzun uzun bahsedilecek bir tarafı yok, özetle "küçük gitar" demek yeterli... tabii küçük olmasının kazandırdığı bir çok özellik de mevcut...
çoğunlukla "uke" olarak kısaltılıp söylenen bu çalgı, çoğu zaman 4 tellidir... bazı değişik tipleri de mevcut tabii... son yıllarda tıpkı gitarda olduğu gibi elektrosu, harp modeli, egzantrik şekillileri de üretilir oldu ama ukulele denen şey tam olarak şu yukarıdaki şey oluyor...
soprano, konsert, tenor ve bariton olmak üzere dört farklı boyuta sahip ukulele ve tabii bpyut derken bu özellikle adlarından da anlaşılacağı üzere ses açısından boyut oluyor... tabii büyüklükleri de değişiyor... bazen süper soprano tip de araya sıkıştırılarak 5 farklı tipten bahsediliyor... hatta klasik gitardan daha düşük oktava sahip bas tipi de var artık...
 |
| ukulele tipleri http://www.guitartuitioncoventry.com/ |
ukulelenin hem akordu hem de çalınış tarzı gitar ile aynıdır... tabii 4 telli olduğu ve oktavı yüksek olduğu için akortlamada yukarıdan aşağıya yani kalın telden alt tele doğru; sol-do-mi-la (g-c-e-a) dır... tabii bu akortlama, 14 perdeli konser ve 16 perdeli soprano ukulele içindir ve en çok kullanılan tipler de bunlardır...
 |
| hawaii ve tahiti ukuleleri http://epiphoneline.cl |
bilinen bir diğer ukulele ise, tahiti ukulelesidir ve yapı olarak oldukça farklıdır... yanda hawaii ve tahiti ukuleleri yan yana poz vermişler...
tahiti ukulelesi oldukça ilginç çünkü ses kutusu yok ve gövde tek parça... ses kutusu dediğim, gitarın ve ukulelenin içi boş ve ortada delik var ya, o işte... tabii hiç bilmeyenler için yazıyorum bunu kızmayın:)... tahiti ukulelesinin sesi daha çok banjoya benziyor...
ukulelenin amerikaya ilk girişi 1915 yılında düzenlenen büyük panama-pasifik fuarında gerçekleşmiş... hawaii pavyonunda royal hawaiian quartette mini konserler vermiş ve bu çalgı çok dikkat çekmiş... amerikalılar kaçırırlar mı hiç!... 3-5 senede patlamış gitmiş... caz kültüründe yerini almış hemen...
aşağıda bir çok ukuleleyi görebileceğimiz muhteşem bir video paylaşıyorum... bu işin uzmanlarından "iyi kötü çirkin" filminin unutulmaz müziği...
aşağıdaki de tahiti ukesi... şansımıza solak adam denk geldi...
alttaki video ise el yapımı bir tahiti ukulelesinin yapım aşamaları güzel bir müzik eşliğinde verilmiş...
dünyada bir çok önemli ukulele müzisyeni mevcut... üst düzey virtüözler yanında, çok şaşırtıcı isimler de var... mesela marlon brando... bill cosby... cybill shepherd... greta garbo... steve martin... tom hanks... mia farrow, barrack obama... benny hill... tony blair... oliver hardy ve marilyn monroe gibi... inanmıyorsanız tek tek araştırın...
tabii beni ilgilendirenler asıl bu enstrümanın ustaları yani ukulele virtüözleri... ben bu ukuleleyi nedense sadece kadınlara yakıştırmışımdır hep ve gerçekten de bence erkekler çalmasınlar... zaten ön planda olan kadın ustalar da oldukça fazla... bu yazıyı yazmaya ilk başladığımda sadece kadın ukulele ustalarından bahsetmeyi planlıyordum ama ukulele başlı başına ayrı bir olay olduğu için, bu yazıyı burada kesip, bir sonraki yazıda sadece ön planda olan kadın virtüözlerden bahsedeceğim...
Yorumlar
Yorum Gönder