bilinen en eski şarkı hurri ilahisi

hurri ilahisi - hurrian hymn - hymn to nikkal

dünyanın bilinen en eski ikinci şarkısını daha önce paylaşmıştım... normalde önce en eskisi paylaşılır ama normal bana sıkıcı geliyor... önce ikincisini okuyun... seikilos mezar yazıtı... memleketten dolayı torpil geçmiştim ikincisine... şimdi de en eskisini paylaşmayı unuttuğumu farkettim... hurri ilahisi oluyor bu en eskisi... seikilosu yazarken de bahsetmiştim bu ilahiden...

aslında en eskisi lafı çok saçma... bilinen, ulaşılabilen en eskisi demek lazım... 3400 yıl aslında çok yakın bir geçmiş olarak kabul edilmelidir... millet "vayyy 3 bin 4 yüz yıllık" "inanması güç" filan demiş sağda solda... nedir ki 3400 yıl... 3-4 bin yaşındaki zeytin ağaçlarını kesiyoruz, yakıyoruz, yok ediyoruz desem, gözleri yuvalarından fırlar...

ama yine de çok önemli tabii 3400 yıl öncesine ait bu ilahi... notaları tabletlere çivi yazısıyla işlenen bu şarkı önce bulundu, sonra arkeologlarca çözüldü ve çalındı... daha eskisi bulununcaya kadar en eski ünvanını koruyacak... tabii daha eskisini bulmak da kolay değil... sağlam bulmak, çözebilmek ve yorumlayabilmek önemli...  bir şekilde notaya aktarılmış ve günümüze kadar ulaşabilmiş örnekleri bulup ortaya çıkarabilmek kolay değil...

hemen paylaşayım bilinen en eski şarkıyı...

suriyenin ras shamra kenti yakınlarında 1950'lerin başlarında yürütülen kazı çalışmaları esnasında arkeologlar tarafından bulunan toplam 36 adet kil tablet, 15 yıl boyunca prof. dr. anne draffkorn kilmer tarafından incelendi ve antik ugarit kentinde bulunan bu kil tabletlerin bir şarkıyı anlattığı ve notalarının da tabletlerde yazılı olduğu ortaya kondu... 

hurre (hurrian) dilinde çivi yazısıyla yazılmış bu eserin notasyonu ile sağ salim günümüze kadar gelebilmiş bir ilahi olduğu anlaşılan bu şarkı, ugarit kraliçesi nikkal için bestelenmiş... meyve tanrıçası nikkal, ay tanrısı yarrikh'in de eşiymiş... elinde biraz gücü bulunan herkes de tanrı ve tanrıça olmuş vaktinde...

tabletlerden elde edilen bilgiye göre, bu şarkının bugünkü arp yada mitolojideki lir benzeri 9 telli bir enstrüman ile çalındığı anlaşılmış... diatonik majör ölçeğine tıpa tıp oturan notaların keşfedilmesi sonucunda, batı müziğinin kaynağının yeniden tartışılmaya başlandığı ve günümüzün batı müzikal yapısının orijinin orta doğu kökenli olma ihtimali ciddi biçimde ağırlık kazandı...

bazı kaynaklar göre, toplamda 36 adet kil tablet bulundu... bazı kaynaklar ise toplam 29 müzikal yazıt bulundu ve bunların içinde sadece 1 tanesi günümüze kadar olduğu gibi korunmuş olarak kalabildi... bugünkü suriyede bulunmuş olmalarına rağmen, hurrian halkının anadoludan oraya göç ettiği biliniyor... bunun yanında, bir diğer önemli nokta ise, eserlerin tabletlere işlendiği dönem, hurrian uygarlığının en son yıllarına denk geliyor... sanki değerli bir hazinenin korunmasını ve gelecek kuşaklara aktarılmasını sağlamak için kaydedilmişler... bu sebeple, bu eserlerin muhtemelen çok daha eski eserler olabilecekleri ve sonradan tabletlere işlendiği de düşünülüyor... 

hurrian hymn, yani hurri ilahisi, suriyeli besteci ve piyanist malek jandali tarafından yeniden bestelenmiş ve echoes from ugarit albümünde yer almıştır... kayıt rusya filarmoni orkestrası tarafından yapılmış ancak aşağıdaki canlı performans suriye senfoni orkestrasına ait...